Prof. Dr. Fatih SATIL

Bitkiler Strese Girer Mi?

Bitkileri strese sokan şeyler biz insanlardaki gibi ne geçim derdi, ne trafik yoğunluğu ne de sınav korkusu gibi şeylerdir. Çünkü onlar oturdukları yerden beslenirler, tabiri caiz ise ekmek kendilerinden su topraktandır. Yani ne geçim derdi telaşındadırlar ne de başka bir şey derdindedirler. O halde, bitkiler hangi durumlarda strese girerler?

Stres, genel olarak, bir bitki üzerinde olumsuz etki oluşturan dışsal bir etmen olarak tanımlanabilir. Hem doğal hem de tarımsal koşullarda bitkiler, çeşitli stres oluşturan uygunsuz ortamlara maruz kalabilmektedir. Su kıtlığı, yüksek ve düşük sıcaklık, don, tuzluluk ve oksijen kıtlığı bitki büyümesini sınırlandıran başlıca stres faktörleridir. Bu stresler ne­deniyle,  bitkinin büyüme ve verimliliği düşer.

Bitkiler Stresle Nasıl Baş ederler

Yapılan bilimsel çalışmalarda, stres varlığında bitkide meydana gelen yıkıcı değişmelere cevap olarak yaprakta absisik asit adı verilen hormonun 40 kat kadar artabildiği kaydedilmiştir. Bitkilerdeki bu hormonal değişim, kuraklık ve su stresinden bitkileri korumak için yapraklardaki gözeneklerin (stomaların) kapanmasına ve terlemeyle su kaybının azalmasına neden olur.

Bitki dayanıklıysa stres koşullarında ayakta kalır ve hayatını devam ettirir. Ama dayanıklı değilse, önce bitkinin yaprakları sararıp dökülecek ve sonrasında sürgünlerde kısalmalar olacaktır. .  Yani bitki bu şekilde yapraklarını azaltarak su kaybını önlemeye çalışır. Görüldüğü gibi, bitkilere bahşedilen bu sterse karşı koruyucu mekanizmalar, son derece hassas bir denge ile işlemekte ve bu sayede bitkiler olumsuz çevre koşullarına karşı dayanabilmektedir.

Bitkilerde stres, tarımsal üretimde nicelik ve nitelik kayıplarına yol açar.

Stres, toprak ve iklimin bitki türlerinin dağılışı­nı nasıl sınırlandırdığını anlamamıza yardımcı olur. Bu nedenle, bitkilerin olumsuz çevre koşullarına uyumu ve alış­ma mekanizmalarının anlaşılma­sı tarım açısından büyük önem taşır. Bundan dolayı, bilim adamları da, tarımsal ürün kaybına yol açan stresi engellemek, kalite ve verimi düşürmeden en iyi ürünleri yetiştirebilmek için dayanıklı çeşitler geliştirmeye çalışıyorlar.

İklim, bitkilerin dünyada  yayılmasını etkileyen en önemli faktördür. Bu nedenle, tarımsal uygulamalarda ya da peyzaj çalışmalarında, bitkinin strese girmemesi için bölgede hâkim olan iklim koşullarına dayanıklı çeşitlerin kullanılması gerekir.

Görüldüğü gibi, insanoğlu çevre sorunlarının oluşturacağı tehlikelere karşı kendisine verilmiş olan akıl ve irade gibi bütün imkânlarını kullanarak seferber olmakta, bitkiler ise onlara bahşedilen koruyucu mekanizmalar ve uygun donanımlar sayesinde hayatta kalabilmektedirler.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu