İYİLİK ve Mübarek bir ayda….

Kur’an-ı Kerim’de Bakara Suresi 177 ayette iyi ve iyilik sahibi kişilerin vasıfları sayılmıştır. Bu yazımızda üç meal kitabında verilen manayı arz etmek istiyoruz.

“İyilik, yüzlerinizi doğu ve batı taraflarına çevirmeniz(den ibaret) değildir. Asıl iyilik, Allah’a, ahiret gününe, meleklere, kitap ve peygamberlere iman edenlerin; mala olan sevgilerine rağmen, onu yakınlara, yetimlere, yoksullara, yolda kalmışa, (ihtiyacından dolayı) isteyene ve (özgürlükleri için) kölelere verenlerin; namazı dosdoğru kılan, zekâtı veren, antlaşma yaptıklarında sözlerini yerine getirenlerin ve zorda, hastalıkta ve savaşın kızıştığı zamanlarda (direnip) sabredenlerin tutum ve davranışlarıdır. İşte bunlar, doğru olanlardır. İşte bunlar, Allah’a karşı gelmekten sakınanların ta kendileridir.” Bakara,177(Diyanet İşleri Başkanlığı meali)
“İyilik, yüzlerinizi doğu ve batı tarafına çevirmeniz değildir.

Asıl iyilik, o kimsenin yaptığıdır ki, Allah´a, ahiret gününe, meleklere, kitaplara, peygamberlere inanır. (Allah´ın rızasını gözeterek) yakınlara, yetimlere, yoksullara, yolda kalmışlara, dilenenlere ve kölelere sevdiği maldan harcar, namaz kılar, zekât verir. Antlaşma yaptığı zaman sözlerini yerine getirir. Sıkıntı, hastalık ve savaş zamanlarında sabreder. İşte doğru olanlar, bu vasıfları taşıyanlardır. Müttakîler ancak onlardır!”Bakara,177 (Diyanet Vakfı meali)

“Yüzlerinizi doğuya ve batıya çevirmeniz iyilik (erdemlilik) değildir. Asıl iyi (erdemli) kişi Allah’a, ahiret gününe, meleklere, kitaba ve peygamberlere iman eden; sevdiği maldan yakınlara, yetimlere, yoksullara, yolda kalmışlara, yardım isteyenlere ve özgürlüğünü kaybetmiş olanlara harcayan; namazı kılıp zekâtı verendir. Böyleleri (iyiler) anlaşma yaptıklarında sözlerini tutarlar; darlıkta, hastalıkta ve savaş zamanında sabrederler. İşte doğru olanlar bunlardır ve işte takva sahipleri bunlardır.” Bakara, 177 (Farklı bir meal)

Bir hadiste Peygamberimiz sav “Birr, ahlâk güzelliğidir.” Buyurmuştur. Müslim, Birr, 14,

Nitekim bu kelimenin geçtiği ayetler bütün olarak değerlendirildiğinde bunun Kur’an’da, iman ve ibadetten başlamak üzere her türlü iyilik, ihsan, itaat, doğruluk, günahsızlık gibi manalarda kullanıldığı görülür.
Burada “birr” kelimesinin kapsamına giren; imana, ibadete, sosyal ahlâka ve bireysel ahlâka ilişkin olmak üzere dört bölümde sıralandığı görülen ahlaki hasletlerde “birr” kelimesinin kapsadığı erdemlerin en önemlileri olup ayette kavramın muhtevası bunlarla sınırlanmamış, sadece örnekleme yoluna gidilmiştir.

Nitekim Fahreddin er-Razi de ayeti tefsir ederken birr kelimesini, “bütün saygı ifade eden davranışları, itaatleri ve insanı Allah’a yaklaştıran hayırlı işleri içine alan bir kelime” şeklinde yorumlamıştır. (Mefatih’ül-Gayb)
Burada birr kelimesiyle sıdk (doğruluk-dürüstlük) ve takva kelimeleri arasında, neredeyse eşanlamlı kabul edilebilecek kadar yakın bir ilişki kurulması Kur’an terminolojisi bakımından oldukça önemlidir. Bu husustaki dikkat çekici başka bir ayetin meâlİ de şöyledir:

“İyilik (el-birr) ve takva üzerinde yardımlasın; kötülük ve düşmanlık yolunda yardımlaşmaym. Allah’tan sakının (ittika). Çünkü Allah’ın vereceği ceza çok çetindir.” Mâide 2
Görüldüğü gibi burada “birr” kelimesi “fucur”un, yani kötülük ve günah kavramının zıddı olarak kullanılmış ve takva ile birlikte zikredilmiştir.

Böylece Kur’ânî anlamda “birr”(iyilik), sıdk (doğruluk) ve takvanın (Allah’tan korkmak), gibi birbirini tamamlayan ahlâkî erdemlilik olduğu anlaşılmaktadır.
Rabbimiz bizi ve tüm ümmeti birr, sıdk ve takva ehli eylesin….