KUL HAKKI

Beşeri ilişkilerin temelini oluşturan “Kul Hakkı” insanlar arası ilişkileri sağlamlaştıracak, iyiliğin, insafın, adalet ve merhametin kök salmasını sağlayacak, ahlaki yapının pekişmesine vesile olacak, bunun sonunda da kişinin ahiret mutluluğunu yakalamasına etki edecek önemli bir kavramdır. Kur’an-ı kerimde insanlar arasındaki adalet esaslarını tespit eden birçok ayetten sonra, “İşte bu Allah’ın hudududur/ölçüsüdür, onu çiğnemeyin.” mealinde ilahî ikazlar gelir. Demek ki, kul hakkını çiğnemek, Allah’ın hududunu çiğnemek olarak kabul edilmektedir.                                                                                                                             Kul hakkı maddi ve manevi olmak üzere çeşittir. Çalıştığımız yerde mesaimize dikkat etmemek, çalıştırdıklarımızın ücretini kesmek veya vaktinde vermemek, komşularımızı  rahatsız etmek, basın-yayın yoluyla veya sosyal medya platformlarında yalan haber yapmak, insanların kişilik haklarına saldırmak, toplumun hukukunu çiğnemek, trafik kurallarına dikkat etmeyerek başkasını tehlike ve zarara sokmak, geçiş önceliği olan bir sürücüye bu önceliği vermemek, gişe önlerinde bekleyenlerin sıralarına riayet etmeden önlerine geçmek, başkalarının mallarını çalmak, vergi kaçırmak veya bilerek vermemek, kaçak eletrik,su veya doğalgaz kullanmak vs. maddi anlamda  kul hakkına dâhil olan kötü davranışlardır. İnsanların gıybetlerini yapmak, onurlarını kırmak, onları hafife almak veya küçük düşürmek gibi manevi olan kul haklarını da akıldan çıkarmamak gerekir.

Ahirette kul hakkı yüce Allah’ın hakkından önce ödenir. Kul hakkı maalesef tövbe ile, şefaat ile de düşmemektedir. Yüce Allah kendi haklarını dilerse affeder ama, kul hakkını affetmez. Kul hakkını sadece hak sahibi affedebilir. Kul hakkına dair bir kutsi hadis-i şerifte yüce Allah; “ Benim huzuruma ne ile gelirseniz gelin ancak kul hakkı ile gelmeyin” buyurmuştur.

Sevgili Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.s.) de bir hadis-i şerifinde; “Üzerinde kul hakkı olan, ölmeden önce ödeyip helalleşsin! Çünkü ahirette altının, malın değeri olmaz. O gün, hak ödeninceye kadar, kendi sevaplarından alınır, sevapları olmazsa, hak sahibinin günahları buna yüklenir.” buyurmuşlardır.

Hak sahibi ölmüş ise, hakkını çocuklarına, vârislerine vermek gerekir. Çocukları, vârisleri bilinmiyorsa, hak miktarı parayı veya malı fakirlere sadaka olarak verip, sevâbını hak sahibine bağışlamalıdır. Kulluk, yalnız belli ibadetlerin yerine getirilmesinden ibaret değildir. Allah’ın bütün emirlerine toptan itaat ve yasaklarından kaçınmak suretiyle kulluğun hakkı verilmiş olur. Her işimizde önce kul hakkını göz önünde tutmalı, önce Allah’ın rızası, sonra toplumun  huzur ve selameti ve çalışmalıyız. Toplum ne kadar huzurlu olursa bizde o kadar huzurlu ve mutlu oluruz. İslam ahlakının bir ayağının “Allah’a itaat”, diğer ayağının ise “ yaratılmışların haklarına riayet etmek” olduğu unutulmamalıdır. Bunu içselleştiren bir kişi bırakalım insanları, hayvanlar ve diğer yaratıkların haklarına bile dikkat eder. Hayvanlarını aç-susuz bırakamaz, onlara fazla yük yükleyemez, eşyayı hor kullanamaz!

Bizim değerlerimizi paylaşmayan gayrimüslimlerin de haklarına saygı gösterilmeli, hakları ihlal edilmiş ise onlarla  helalleşilmelidir. Eğer helalleşilmez ise ahirette bu hakkı ödemenin çok güç olduğu bilinmelidir. Bunların hakkından kurtulmak, Müslümanların haklarından kurtulmaktan daha zordur. Gayrimüslimlerin mal ve canlarına saldırmak caiz olmadığı gibi, hile ile onları aldatmak ta haramdır. Kul hakkına dahildir.

Özetle, iyi bir Müslüman, Allah’a karşı görevlerinin yanı sıra insanlara karşı görevlerine ve özellikle de kul hakkına karşı oldukça duyarlı olmalıdır. Yaptığımız her ibadet bizi kul hakkından korkma ve o konuda dikkatli olmaya yöneltmelidir. Ya Rabbi! Bizleri kul hakkı ile karşına çıkartma. Ahrette müflis durumuna düşürebilecek kötü işler yaptırtma. Aklımızı gönlümüzü aydınlatacak feraset ihsan eyle bizlere.

Fahri SAĞLIK

Karesi Müftüsü