Yeni sistemin getirdikleri…

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 539 maddelik ‘1’ numaralı kararnameyle yeni dönemin idari teşkilatını oluşturdu. ‘Devlet Başkanı’ makamına bağlı olarak bürokratik yapılanma ‘İdari İşler Başkanlığı, Politika Kurulları, bağlı kuruluşlar ve ofisler’ olarak sıralandı.

9 kurul, bakanlıkların icraatını izleyip Cumhurbaşkanı’na rapor sunacak. ‘İdari İşler Başkanı’, en yüksek devlet memuru. İlk kez ‘sözleşmeli bürokrat’lar çalışacak.

Yeni sistemle birlikte yayımlanan ‘1’ numaralı kararnameye göre, Cumhurbaşkanı, Devlet Başkanı sıfatıyla Türkiye Cumhuriyeti’ni ve Türk milletinin birliğini temsil edecek. Cumhurbaşkanı, özel bilgi ve uzmanlık gerektiren konularda, dış ülkelerde veya uluslararası kuruluşlar nezdinde özel temsilci görevlendirecek. 

Cumhurbaşkanlığı idaresinde en üst amir olan İdari İşler Başkanı, ‘en yüksek devlet memuru’ sayıldı. Bu başkana bağlı ‘Hukuk-Mevzuat, Personel-Prensipler, Güvenlik ve Mali Hizmetler Genel Müdürlükleri’ kuruldu. İdari İşler Başkanı, iç-dış güvenlik ve terörle mücadelede koordinasyonun sağlanması, bu çalışmaların kamuoyundaki etkisini değerlendirme görevini de yürütecek.

Hukuk ve Mevzuat Müdürlüğü, Türk Ceza Yasası’ndaki cumhurbaşkanına hakaret kapsamına girmeyen, ancak yargı mercilerince Cumhurbaşkanlığı’na gönderilen ve cumhurbaşkanının taraf olarak gösterildiği evraka ilişkin işlemleri de takip edecek. Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü, TBMM üyelerinin dokunulmazlıklarının kaldırılmasına ait işlemleri yapacak, TBMM seçimlerinin yenilenmesine ilişkin işlemleri yürütecek.

Cumhurbaşkanı’na vekâlette ikili bir uygulama getirildi. Birden fazla yardımcı atanırsa, cumhurbaşkanı, hastalık veya yurtdışına çıkma gibi geçici durumlarda vekaleti bir yardımcısına verecek. Ancak makamın boşalması halinde vekalet en yaşlı yardımcıda olacak.

Kabineden ayrı olarak, ekonomik, sosyal ve kültürel politikalar üretmek amacıyla cumhurbaşkanı başkanlığında 9 farklı kurul oluşturuldu. Bu kurullar; bakanlıklar, kamu kurumları, sivil toplum ve sektör temsilcileriyle görüşerek politika ve strateji geliştirecek. Doğrudan cumhurbaşkanı ile çalışacak ve talimatlarını yerine getirecek olan bu kurullar, bakanlıkların icraatını izleyecek, talep, ihtiyaç, etki analizi yapacak ve cumhurbaşkanına rapor sunacak. Kurullar en az üç üyeden oluşacak. Kurul üyelerine her ay Cumhurbaşkanı’nca ek ödeme yapılabilecek. Beştepe’deki 9 kurul şöyle: “Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları, Eğitim ve Öğretim Politikaları, Ekonomi Politikaları, Güvenlik ve Dış Politikalar, Hukuk Politikaları, Kültür ve Sanat Politikaları, Sağlık ve Gıda Politikaları, Sosyal Politikalar, Yerel Yönetim Politikaları.”

Hükümet Sistemi’yle birlikte bürokratik gelenekte de köklü bir değişim oldu. Atamalarda ikili, üçlü kararnameler dönemi kapandı. Bunun yerine üst düzey bürokratlar, ‘cumhurbaşkanı kararıyla atanacaklar’, ‘cumhurbaşkanı onayıyla atanacaklar’ ve ‘bu kapsamda sayılmayanlar’ olarak üç statüye ayrıldı. Cumhuriyet tarihinde ilk kez bazı bürokratik kadroların cumhurbaşkanıyla gelip gitmesi kurala bağlandı. “Cumhurbaşkanı kararıyla ataması yapılanların görev süresi atandıkları tarihte görevdeki cumhurbaşkanının süresini geçemeyecek.

Diyanet İşleri Başkanı, YÖK üyeleri, rektörler, Merkez Bankası Başkanı, ÖSYM Başkanı, TRT Genel Müdürü gibi 4 veya 3 yıllık görevlere atananlar, cumhurbaşkanının görev süresinin sona ermesini beklemeyecek. Cumhurbaşkanı kararıyla göreve gelenler, sözleşmeli olarak da çalıştırılabilecek. Cumhurbaşkanı kararıyla atananlarda şu şartlar aranacak: 

“Devlet Memurları Kanunu’nun 48’inci maddesinde sayılan genel şartları taşımak. En az dört yıllık yükseköğrenim mezunu olmak. Kamuda ve/veya sosyal güvenlik kuramlarına tabi olmak kaydıyla uluslararası kuruluşlar ile özel sektörde veya serbest olarak en az beş yıl çalışmış olmak.”

Hayırlı olsun…